Informacje ogólne

Istniejący od 1995 roku Związek Transgraniczny Euroregion Bug, skupia województwo lubelskie w Polsce, obwód brzeski na Białorusi, obwód wołyński oraz dwa rejony z obwodu lwowskiego na Ukrainie.

Związek powstał we wrześniu 1995 roku w Łucku na Ukrainie, z inicjatywy wojewodów: chełmskiego Mariana Cichosza, lubelskiego Edwarda Hunka, zamojskiego Stanisława Rapy i tarnobrzeskiego Pawła Stawowego oraz Przewodniczącego Wołyńskiej Administracji Państwowej Borysa Klimczuka. W maju 1998 roku, na mocy podpisanego aneksu, do Euroregionu włączono województwo bialskopodlaskie i obwód brzeski na Białorusi. Rozszerzenie ERB potwierdzili podpisami wojewodowie: lubelski K. Michalski, chełmski L. Burakowski, bialski M. Czarnecki, zamojski M. Grzelaczyk i tarnobrzeski W. Stasiak oraz Przewodniczący Brzeskiego Komitetu Wykonawczego W.A. Załomaj, Przewodniczący Obwodowej Rady Deputowanych L.A. Lemieszewski, Przewodniczący Wołyńskiej Administracji Państwowej Borys Klimczuk i Przewodniczący Wołyńskiej Rady Obwodowej W. Dmitruk.

W maju 2000 roku w poczet Euroregionu Bug przyjęto dodatkowo rejony sokalski i żółkiewski, należące do obwodu lwowskiego.

Informacje ogólne 

Euroregion Bug, zajmujący powierzchnię 80,9 tys. km2 należy do największych obszarowo euroregionów europejskich. Część polska stanowi 31,1%, ukraińska 28,4%, a białoruska 40,5%.

W 2011 roku obszar Euroregionu Bug zamieszkiwany był przez 4802,1 tys. osób, z czego na część polską przypadało 45,2%, białoruską – 29,0%, ukraińską – 25,8%.
Największymi miastami są: Lublin (348,6 tys. mieszkańców), Brześć (320,9 tys.), Łuck (210,0 tys.), Baranowicze (169,9 tys.) i Pińsk (134,2 tys.). Ponadto na terenie Euroregionu znajduje się sześć innych dużych miast, liczących od 50 do 100 tys. mieszkańców. Najwyższym wskaźnikiem urbanizacji charakteryzuje się część białoruska (67,2%), w części polskiej i ukraińskiej przeważa udział ludności wiejskiej, a wskaźnik urbanizacji wynosił odpowiednio 46,5% oraz 49,3%.

Trzy największe miasta – Lublin, Brześć i Łuck są najważniejszymi ośrodkami administracyjnymi, ale także akademickimi Euroregionu, zasobnymi w uczelnie wyższe oraz instytuty badawcze o ponadregionalnym znaczeniu. Największe miasta Euroregionu są również największymi ośrodkami targowo-wystawienniczymi. Do najważniejszych wydarzeń, liczących się na międzynarodowej mapie targowej, należą wielobranżowe targi „Most” w Łucku, „Sodrułestwo” w Brześciu oraz targi budowlane „Lubdom” w Lublinie, w których corocznie uczestniczy po 100-200 wystawców i po kilka tysięcy zwiedzających.

Położenie i warunki naturalne

Euroregion Bug, położony w środkowo-wschodniej Europie, ma dość jednorodne, nizinne ukształtowanie terenu. Bardziej zróżnicowany charakter ma południowa część – z Roztoczem i Wyżyną Wołyńską. Naturalną granicą obszaru Euroregionu stanowi od zachodu rzeka Wisła, a z większych rzek przecinają go: Bug, Prypeć i Muchawiec. Ponad 50% powierzchni Euroregionu zajmują tereny rolnicze, a blisko 31% przypada na lasy. Sprzyjający klimat i żyzne gleby stwarzają korzystne warunki do działalności rolniczej, a rozległe połacie nieskażonego środowiska naturalnego są atutem o wielkich możliwościach dla rekreacji i turystyki.

W obszarze Euroregionu są cztery parki narodowe: Poleski i Roztoczański (w woj. lubelskim), Białowieski (w obwodzie brzeskim) i Szacki (w obwodzie wołyńskim). Najwyższe międzynarodowe standardy w sposobie korzystania z naturalnego środowiska i planowania regionalnego rozwoju ma Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie. Rezerwat, utworzony w 2002 r. objął najcenniejsze przyrodniczo tereny Poleskiego Parku Narodowego na Lubelszczyźnie oraz Szackiego Parku Narodowego na Wołyniu. Poza tym w jego obrębie znalazły się jeszcze parki krajobrazowe: Pojezierza Łęczyńskiego, Poleski, Sobiborski i Chełmski, a w najbliższej przyszłości planowane jest rozciągnięcie międzynarodowych standardów na obszary chronione na Białorusi (tzw. zapowiedniki) – Sporowskij, Wygonoszczanskoje, Leninskij i Pripiatskij. Przyrodnicy, geolodzy, geografowie opracowali w obszarze Euroregionu Bug projekt kolejnego Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Roztocze, który miałby objąć rozległe tereny z pozostałościami borów bukowo-jodłowych na terenie Polski i Ukrainy.

Ochrona przyrody i planowanie rozwoju społeczno-gospodarczego w harmonii z naturalnym środowiskiem są szczególnie istotne w Euroregionie Bug, który jest wyjątkowo atrakcyjnym terenem dla rozwoju eko- i agroturystyki. To tutaj znajdują się jedne z najcenniejszych i największych w Europie zespołów leśnych (Puszcza Białowieska w obwodzie brzeskim oraz Puszcza Solska i Lasy Janowskie w województwie lubelskim), imponująca jest też liczba jezior (67 na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim i 22 na Pojezierzu Szackim).
Obok walorów przyrodniczych, Euroregion Bug to także obszar zasobny w surowce naturalne: węgiel kamienny, ropę naftową i gaz ziemny, wody mineralne oraz surowce skalne (margiel, kreda, wapień, glina, żwir i piasek).

Powiązania komunikacyjne

Euroregion Bug z uwagi na swoje położenie ma strategiczne znaczenie dla rozwoju kontaktów mieszkańców Unii Europejskiej i jej wschodnich sąsiadów. Przez województwo lubelskie oraz obwody brzeski i łucki przebiegają najważniejsze międzynarodowe szlaki komunikacyjne, prowadzące z zachodniej Europy do: Mińska i Moskwy (przez przejścia graniczne Kukuryki/Kozłowicze i Terespol/Brześć), Łucka i Kijowa (przez Dorohusk/Jagodzin) oraz do Lwowa i Odessy (przez Hrebenne/Rawę Ruską).

Międzynarodowe znaczenie mają zarówno powiązania drogowe, jak i kolejowe, w tym zyskująca coraz bardziej Linia Hutnicza Szerokotorowa (LHS). Szlak ten, przebiegający przez Ukrainę i południe Lubelszczyzny, stanowi ważne ogniwo transkontynentalnego korytarza spedycji surowców i towarów łączącego Europę z Azję. W ostatnich latach jest najdogodniejszym i czystym ekologicznie środkiem regularnego transportu wielkich kontenerów, stanowiącym alternatywę dla zanieczyszczających środowisko i niszczących drogi kolumn ciężkich tirów. Ważną rolę odgrywają też terminal odpraw towarowych w Koroszczynie (mogący obsłużyć do 1,4 tys. tirów na dobę!) oraz największy w Europie suchy port przeładunkowy drogowo-kolejowy w Małaszewiczach. Oba ośrodki odpraw celnych i spedycji towarów znajdują się w pobliżu przejść granicznych w Kukurykach i Terespolu, otwierających drogę z Unii Europejskiej na rynek rosyjski i białoruski. W przyszłości system komunikacyjny w obrębie Euroregionu Bug mogą wzbogacić jeszcze planowane na Lubelszczyźnie lotniska, nastawione na obsługę tanich regionalnych linii lotniczych.

Geneza i idea współpracy transgranicznej

Zapoczątkowanie działań regionalnych, które doprowadziły do utworzenia Euroregionu Bug, datuje się na 30 kwietnia 1992 r., kiedy to z inicjatywy wojewodów bialskopodlaskiego, chełmskiego i lubelskiego, a także prezydenta miasta Lublina oraz ministra przekształceń własnościowych i ministra-kierownika Centralnego Urzędu Planowania podpisano Porozumienie Regionalne i powołano Konsorcjum Regionalne, zabezpieczające wspólne działania od strony finansowej. Zgodnie z treścią porozumienia, głównym jego celem miało być opracowanie i realizacja programu restrukturyzacji i prywatyzacji w regionie. 30 czerwca 1992 r., czyli już w dwa miesiące po podpisaniu tego porozumienia, Komitet Koordynacyjny Porozumienia Regionalnego (poszerzony o województwo tarnobrzeskie) zawarł z Obwodem Wołyńskim na Ukrainie umowę o współpracy. Stało się to głównie z inicjatywy województwa chełmskiego, które prowadziło już szeroką współpracę z obwodem wołyńskim. Porozumienie zawarto w Kowlu, ze strony polskiej podpisał je Przewodniczący Komitetu Koordynacyjnego dr Jerzy Drygalski, a ze strony ukraińskiej szef prezydenckiej administracji Obwodu Wołyńskiego i przedstawiciel Prezydenta Ukrainy na Wołyniu Włodzimierz J. Błazeńczuk. Celem porozumienia było rozwijanie współpracy sąsiedzkiej w zakresie: rozwoju regionalnego, transportu i komunikacji, zaopatrzenia w nośniki energii i wodę, ochrony przyrody i środowiska, przemysłu, wymiany handlowej, rolnictwa i przetwórstwa rolnego, edukacji i badań naukowych, ochrony zdrowia, kultury, sztuki, turystyki i rekreacji oraz wzajemnej pomocy w walce z przestępczością oraz katastrofami i klęskami żywiołowymi.

Warto dodać, że współpracy przygranicznej w tym okresie sprzyjało otwarcie się Polski i normowanie stosunków międzypaństwowych z nowymi państwami za wschodnią granicą, w tym ratyfikacja przez władze RP Europejskiej Konwencji Ramowej o Współpracy Transgranicznej między Wspólnotami i Władzami Terytorialnymi z 21 maja 1980 r., sporządzonej w Madrycie oraz podpisanie – w Warszawie w maju i czerwcu 1992 r. – traktatów o dobrym sąsiedztwie z Ukrainę i Republikę Białoruś.

W budowaniu sąsiedzkich kontaktów pomagały też pierwsze wzorce współpracy transgranicznej – od grudnia 1991 r. istniał na pograniczu polsko-czesko-niemieckim Euroregion Nysa. Obecnie takich związków, utworzonych z udziałem polskich regionów, jest już 15, a Euroregion Bug należy do największych.

Pierwsze propozycje rozszerzenia współpracy regionu lubelskiego z sąsiadami zza wschodniej granicy i utworzenia Związku Transgranicznego „Euroregion Bug” pojawiły się już w 1992 roku. W czerwcu 1993 r. Komitet Koordynacyjny Porozumienia Regionalnego przygotował koncepcję projektu badawczego zamawianego (PBZ), obejmującego obszary przygraniczne województw-członków porozumienia w zakresie rozwoju gospodarczego. Projekt, przewidziany do realizacji w latach 1994-1996, uzyskał akceptację Komitetu Badań Naukowych i wsparcie finansowe. Realizację PBZ zajmował się międzyuczelniany zespół badawczy z uczelni lubelskich i warszawskich pod kierownictwem prof. Macieja Bałtowskiego z Politechniki Lubelskiej. Efektem pracy zespołu była m.in. kilkunastotomowa seria wydawnictw naukowych, opublikowanych w latach 1996-1997, zawierających wielotematyczne opracowania dotyczące Euroregionu.

Zmiany administracyjne

Związek Transgraniczny „Euroregion Bug”, obejmujący swym zasięgiem tereny położone w zlewni rzeki Bug w Polsce i na Ukrainie, został założony w 1995 roku, a trzy lata później został rozszerzony na teren Białorusi. Współzałożycielami Euroregionu ze strony polskiej byli wojewodowie: chełmski, lubelski, tarnobrzeski, zamojski, do których dołączył później jeszcze wojewoda bialski.

Jednak zgodnie z Ustawą z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa, kompetencje prowadzenia współpracy zagranicznej przekazano ze szczebla administracji rządowej do administracji samorządowej. W związku z tym 17 sierpnia 1999 roku podpisano umowę między Zarządem Województwa Lubelskiego a Wojewodą Lubelskim o sukcesji praw w Związku Transgranicznym Euroregion Bug. W umowie określono skład polskiej strony Rady Euroregionu Bug. Wśród 10-osobowego gremium znajduje się pięciu przedstawicieli Samorządu Województwa Lubelskiego, dwóch przedstawicieli Wojewody Lubelskiego oraz po jednym przedstawicielu samorządów powiatowych, gminnych i Miasta Lublina. W wyniku wprowadzonej w Polsce 1 stycznia 1999 roku reformy administracyjnej, prawnym sukcesorem dotychczasowych uczestników polskiej strony Związku: województw bialskopodlaskiego, chełmskiego, lubelskiego i zamojskiego, zostało nowopowstałe Województwo Lubelskie (obejmujące obszar wszystkich czterech województw). Poza Euroregionem znalazło się natomiast dawne województwo tarnobrzeskie, wchodzące dziś w skład innych polskich województw, współpracujących z najbliższymi sąsiadami w ramach innych związków transgranicznych (jak Euroregion Karpaty).

Reforma administracyjna Polski wymogła wprowadzenie zmian do Porozumienia o utworzeniu Związku Transgranicznego Euroregion Bug. 22 września 1999 roku w Lublinie strony białoruska, polska i ukraińska podpisały Aneks do Porozumienia, na mocy którego stronę polską w Związku reprezentują: Marszałek Województwa Lubelskiego, Przewodniczący Sejmiku Województwa Lubelskiego i Wojewoda Lubelski.

Z administracyjnego punktu widzenia obszar Euroregionu Bug obejmuje trzy jednostki o charakterze regionalnym: obwód brzeski z siedzibą w Brześciu, województwo lubelskie z siedzibą w Lublinie, obwód wołyński z siedzibą w Łucku oraz dwa powiaty z obwodu lwowskiego, a także 64 jednostki subregionalne, w tym 52 rejony/powiaty ziemskie i 12 miast na prawach rejonów/powiatów.

Statutowymi organami Związku Transgranicznego Euroregion Bug są:

1. Rada Euroregionu składająca się z 30 osób, po 10 ze strony białoruskiej, polskiej i ukraińskiej,
2. Prezydium Rady Euroregionu, po jednym przedstawicielu z każdej ze stron,
3. Sekretariaty obejmujące krajowe biura w Chełmie, Brześciu i Łucku,
4. Komisja Rewizyjna składająca się z 6 osób, po 2 z każdej strony.

Podstawowe cele i finansowanie

Zgodnie ze statutem Euroregion Bug został utworzony w celu rozwoju współpracy obszarów przygranicznych w następujących dziedzinach:

• zagospodarowania przestrzennego;
• komunikacji, transportu i łączności;
• oświaty, ochrony zdrowia, kultury, sportu i turystyki;
• ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego;
• likwidacji zagrożeń i skutków klęsk żywiołowych;
• rozwijania kontaktów między mieszkańcami obszarów przygranicznych oraz współpracy instytucjonalnej, a także współpracy podmiotów gospodarczych.

Finansowaniem działalności Euroregionu Bug po stronie polskiej zajmuje się Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Bug (SSERB), zarejestrowane 3 kwietnia 2000 roku.

Zgodnie ze statutem, stowarzyszenie stawia sobie za cel: inspirowanie, wspomaganie i koordynację współpracy transgranicznej samorządów, społeczności lokalnych i władz administracyjnych z obszarów przygranicznych położonych wzdłuż granicy na rzece Bug.

Środki na działalność SSERB pochodzą ze składek stowarzyszonych samorządów oraz samorządów wspierających, natomiast wszelkie prorozwojowe projekty transgraniczne podejmowane w obszarze Euroregionu, realizowane są z pomocą funduszy europejskich, w tym: Funduszu Małych Projektów w ramach Narodowego Programu PHARE – Polska Granica Wschodnia oraz Programu Sąsiedztwa Polska – Białoruś – Ukraina INTERREG III/TACIS CBC.

Fundusz Małych Projektów PHARE

Fundusz Małych Projektów, zarządzany przez Euroregion Bug utworzono w 1998 r., w ramach pierwszej edycji Zintegrowanego Programu dla Polskiej Granicy Wschodniej. Euroregion dysponował wówczas kwotą dotacji w wysokości 120 000,00 EUR. Od 2000 r. zarządzanie Funduszem przejęło Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Bug (SSERB), jednostka zarządzająca na granicy polsko-ukraińskiej i polsko-białoruskiej w obszarze terytorialnym Euroregionu Bug.

Na realizację Funduszu Małych Projektów w ramach Programu Narodowego PHARE 2000 – Polska Granica Wschodnia przeznaczona została kwota 1 000 000,00 EUR, z czego Stowarzyszeniu wydzielono kwotę 250 000,00 EUR. W wyniku podwójnego naboru do tej edycji Funduszu w Euroregionie Bug ostatecznie zakontraktowano 80,83% tej kwoty, tj. 202 078,30 EUR.

Na realizację Funduszu Małych Projektów w ramach Narodowego Programu Polski 2001 – Polska Granica Wschodnia przeznaczona została ju kwota 2 000 000,00 EUR, w tym 500 000,00 EUR dla Euroregionu Bug, z czego ostatecznie zakontraktowano 98,51%, tj. 492 584,46 EUR.

Więcej, bo 499 999,14 EUR (na 500 000,00) zakontraktowano w edycji Funduszu Małych Projektów w ramach Narodowego Programu dla Polski PHARE 2002

Z perspektywy kilku lat wdrażania projektów doskonale widać, że fundusze PHARE bardzo wspomogły beneficjentów, rekrutujących się głównie z samorządów lokalnych Lubelszczyzny i podległych im jednostek, mających zbyt skąpe własne budżety. Jeszcze trudniej było z możliwościami partnerów zagranicznych, z których żaden nie deklarował swojego wkładu finansowego. Każdy z nich angażował się jednak w realizację powierzonych mu w projekcie zadań. W większości przypadków była to pomoc merytoryczna i logistyczna, choć czasami partner musiał pokrywać koszty, niekwalifikujące się do ogólnego rozliczenia (np. transport uczestników, nagłośnienie medialne imprez, przygotowanie materiałów na konferencje i seminaria).

Realizacja Funduszu Małych Projektów przynosi trwałe efekty w wielu dziedzinach współpracy euroregionalnej, umożliwiając wymianę doświadczeń oraz przyczyniając się do zniwelowania uprzedzeń. Pobudziła proces powstawania nowych więzi społecznych i gospodarczych, wzmocniła też kontakty już istniejące.

PHARE 2000

W ramach Funduszu Małych Projektów dla Programu Narodowego PHARE 2000 – Polska Granica Wschodnia na obszarze Euroregionu Bug zrealizowano 16 projektów (w tym jeden projekt własny SSERB) o ogólnej wartości 226 232,63 EUR. Dofinansowanie PHARE wyniosło 155 037,43 EUR (68,53% wartości projektów), wkład własny beneficjentów – 71 195,20 EUR (31,47% ich ogólnej wartości).

W edycji PHARE 2000 najwięcej projektów (7) związanych było z działalnością kulturalną. Dotyczyły m.in. jarmarku twórczości ludowej, dni zaprzyjaźnionych miast, wydawnictwa muzealnego i wystawy archeologicznej, a także wymiany dzieci i młodzieży w ramach współpracy szkół. Beneficjentami w tym sektorze były samorządy lokalne, muzea, towarzystwo sportowe oraz Euroregion. Drugą grupą pod względem liczby przeprowadzonych projektów stanowiły studia planistyczne i rozwojowe (4). Były to prace badawcze w zakresie kulturo- i językoznawstwa, badawcze projekty szkół wyższych, konferencja nt. polsko-białoruskiej infrastruktury granicznej, seminaria samorządowe. Główni beneficjenci tego sektora to związki samorządowe i samorządy lokalne.

Trzecia grupa to projekty z zakresu rozwoju gospodarczego (3), mające na celu integrację środowisk biznesu w obszarze Euroregionu Bug, stąd głównymi produktami beneficjentów były konferencje i seminaria gospodarcze, centra obsługi rynków wschodnich oraz katalogi gospodarcze. Wśród beneficjentów znalazły się m.in. klub biznesu oraz stowarzyszenie rozwoju regionalnego.

Czwartą i zarazem ostatnią grupą stanowiły projekty z dziedziny lokalnej demokracji (2). Były to wspólne spotkania samorządowców i jednostek non-profit, w postaci obrad „okrągłego stołu” lub wyjazdów studialnych, organizowane przez związki samorządowe i władze lokalne.

PHARE 2001

W ramach Funduszu Małych Projektów dla Narodowego Programu Polskiego 2001 – Polska Granica Wschodnia na obszarze Euroregionu Bug zrealizowano 31 projektów o ogólnej wartości 566 035,63 EUR. Dofinansowanie PHARE wyniosło 411 668,63 EUR (72,72% łącznej wartości projektów), wkład własny beneficjentów – 154 367 EUR (27,27% łącznej wartości).

W tej edycji również najwięcej projektów (18) związanych było z działalnością kulturalną, a dotyczyły m.in..: plenerów artystycznych, dni zaprzyjaźnionych miast, jarmarku sztuki ludowej, konferencji naukowej i wystawy oraz różnych programów edukacyjnych. Beneficjentami projektów były samorządy lokalne, muzea, towarzystwo sportowe.

W drugiej grupie znalazły się projekty dotyczące rozwoju turystyki (5), mające na celu promocję walorów turystycznych regionów przygranicznych, oznakowanie szlaków turystycznych oraz opracowanie przewodników turystycznych.

Nowe projekty z sektora rozwoju gospodarczego (3) zakładały: rozwój agroturystyki, organizację spotkań i konferencji dla przedsiębiorców oraz utworzenie punktów informacji handlowej i gospodarczej. Głównymi beneficjentami tego sektora były samorządy lokalne.

Czwartą grupę stanowiły projekty z dziedziny lokalnej demokracji (4). Znalazły się tu projekty lokalnych władz samorządowych i organizacji pozarządowych, mające na celu: wspólne spotkania samorządowców, utworzenie centrum informacyjno-doradczego oraz organizacji cyklu szkoleń i doradztwa w celu zwiększenia absorpcji funduszy europejskich.

W tej edycji programu Phare powstało też opracowanie strategiczne w zakresie ochrony przeciwpowodziowej rzeki Bug przygotowane przez organizację pozarządową.

PHARE 2002

Beneficjenci realizują projekty od sierpnia 2004, a ostatnie z projektów zostaną zakończone we wrześniu 2005. Wśród wnioskodawców przeważają organizacje pozarządowe, które są autorami 12 realizowanych projektów. Siedem projektów realizują instytucje podległe samorządom (muzea, ośrodki sportu i rekreacji, domy kultury), pięć – duże miasta, a trzy – mniejsze gminy miejskie i wiejskie. Jeden projekt realizowany przez uczelnię wyższą świadczy o znikomym zaangażowaniu w korzystaniu z tej formy wsparcia środowiska akademickiego.

Największym zainteresowaniem wśród beneficjentów cieszą się imprezy kulturalne (11 projektów) i sportowe (5). Pozostałe dziedziny to: turystyka (2), gospodarka (3), badania naukowe (1), konferencje i wystawy (2), wspomaganie rozwoju demokracji lokalnej (2), ochrona środowiska naturalnego (1), edukacja (1).

PHARE 2003

W jubileuszowym dla Euroregionu Bug roku 2005, podczas ostatniej już edycji Funduszu Małych Projektów w ramach Narodowego Programu dla Polski 2003, zakontraktowano 49 projektów na kwotę prawie dwukrotnie większą niż w poprzednich edycjach. Spośród wnioskodawców, którzy otrzymali granty, przeważają jednostki samorządu terytorialnego oraz jednostki im podległe (domy kultury i muzea), licznie reprezentowane są także organizacje pozarządowe. Efekty ich działań w ramach 49 projektów będziemy mogli ocenić już w końcu 2006 roku.

Ponadto z Funduszu Projektów Infrastruktury Około- biznesowej w ramach Narodowego Programu dla Polski 2003 Linia budżetowa (PL2003/005- 710.06.01) granty otrzymało 6 beneficjentów na łączną kwotę 1.000.000 EUR. Projekty infrastrukturalne – środki przyznano 6 beneficjentom, a kwota dofinansowania wyniosła 950.000 EUR.

INTERREG IIIA/TACIS CBC

Cele i uczestnicy

Celem Programu Sąsiedztwa Polska – Białoruś – Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC jest wspieranie współpracy transgranicznej na wschodniej granicy Polski, stanowiącej jednocześnie zewnętrzną granicę Unii Europejskiej (UE). Współpraca ta ma prowadził do podniesienia poziomu życia mieszkańców i społeczno-gospodarczej integracji regionów przygranicznych.

Po stronie polskiej program obejmuje 8 podregionów: bialskopodlaski, białostocko-suwalski, chełmsko-zamojski, krośnieńsko-przemyski, łomżyński, ostrołęcko-siedlecki. Do obszaru wsparcia zaliczono również podregiony lubelski oraz rzeszowsko-tarnobrzeski, gdzie alokacja środków może wynieść maksymalnie 20% budżetu Programu. Ze strony białoruskiej w programie mogą uczestniczyć obwody grodzieński i brzeski oraz zachodnia część obwodu mińskiego, a ze strony ukraińskiej – obwody wołyński, lwowski i zakarpacki.

Priorytety i finansowanie

Program Sąsiedztwa Polska – Białoruś – Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC będzie współfinansowany z dwóch linii budżetowych: po stronie polskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), zaś po stronie białoruskiej i ukraińskiej ze środków TACIS CBC (wspólnotowego programu pomocy dla byłych republik radzieckich i Mongolii – z wyłączeniem należących do UE Litwy, Łotwy i Estonii). W latach 2004-2006 strona polska przeznaczy na Program Sąsiedztwa Polska-Białoruś-Ukraina 37,8 mln EUR ze środków EFRR. W tym samym okresie alokacja środków TACIS CBC dla Białorusi i Ukrainy sięgnie 8,0 mln EUR. Euroregion Bug na lata 2005 – 2006 (wyłącznie na działanie 2.2) otrzymał do dyspozycji przyszłych beneficjentów 1.380.000 EUR. Nabór wniosków rozpocznie się na początku września 2005 r.

Rady dla beneficjentów korzystających ze środków EFOR:
– polscy partnerzy mogą uzyskać dofinansowanie w wysokości do 75% kosztów kwalifikowalnych projektu, a środki EFRR są przekazywane w postaci refundacji;
– beneficjent zobowiązany jest zapewnić wkład własny w wysokości przynajmniej 25% kosztów kwalifikowalnych projektu;
– współpraca musi być oparta na transgranicznym partnerstwie, a projekt ma mieć oddziaływanie transgraniczne;
– projekt nie może być finansowany z innych programów pomocowych UE; – wnioski muszą być przygotowane w języku polskim.

Priorytety Programu Sąsiedztwa Polska – Białoruś – Ukraina:
Priorytet 1: Wzrost konkurencyjności regionów przygranicznych poprzez modernizację i rozbudowę infrastruktury transgranicznej;
Działanie 1.1: Modernizacja i rozbudowa istniejących systemów transportowych w celu poprawy dostępności regionu;
Działanie 1.2: Rozwój wspólnego transgranicznego systemu ochrony środowiska naturalnego;
Działanie 1.3: Rozwój infrastruktury około-biznesowej i turystyki.
Priorytet 2: Rozwój kapitału ludzkiego i instytucjonalnych form współpracy transgranicznej oraz poprawa bezpieczeństwa na granicach Unii Europejskiej;
Działanie 2.1: Wzmocnienie instytucjonalnej współpracy transgranicznej oraz podniesienie jakości kapitału ludzkiego;
Działanie 2.2: Wspieranie inicjatyw społeczności lokalnych (Fundusz Mikroprojektów zarządzany przez Euroregion Bug).

Fundusz Mikroprojektów

Głównym celem tego działania jest rozwój współpracy między lokalnymi i regionalnymi organizacjami w dziedzinie kultury, edukacji, turystyki, gospodarki, w tym tworzenie podstaw do zrównoważonej gospodarczo współpracy transgranicznej.

Preferowane będą projekty zakładające tworzenie warunków dla społeczno-gospodarczego rozwoju obszaru granicznego oraz rozwoju współpracy handlowej i około-biznesowej, wzrostu liczby i znaczenia organizacji zaangażowanych w taką współpracę, a także usprawniające współpracę na poziomie mikroprojektów.

Beneficjentami projektów realizowanych w ramach Funduszu Mikroprojektów mogą być: – jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli;
– organizacje utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego w celu świadczenia określonych usług publicznych;
– osoby prawne działające z udziałem jednostki samorządu będą we własnym imieniu;
– regionalni i lokalni reprezentanci administracji rządowej odpowiedzialni za wykonywanie zadań na szczeblu regionalnym/lokalnym;
– organizacje państwowe odpowiadające w imieniu regionalnych/lokalnych jednostek za wykonywanie zadań publicznych na poziomie regionalnym/lokalnym;
– organizacje pozarządowe o działalności non profit;
– stowarzyszenia i fundacje; parki narodowe i krajobrazowe;
– Zarządy Lasów Państwowych;
– izby gospodarcze;
– szkoły, uniwersytety i instytucje edukacyjne;
– urzędy pracy;
– organizacje turystyczne;
– instytucje naukowo-badawcze i kulturalne;
– kościoły i związki wyznaniowe;
– Zarząd Dróg Publicznych;
– Zarząd Przejść Granicznych;
– służby ratunkowe.

Przykładowe przedsięwzięcia realizowane w ramach Funduszu Mikroprojektów to: organizacja targów i innych imprez handlowych, zawodów sportowych, koncertów, festynów, warsztatów, paneli, seminariów, plenerów rzeźby i malarstwa; wspólne działania w obszarze ochrony środowiska i planowania przestrzennego; wspieranie wspólnych działań ukierunkowanych na podtrzymywanie tożsamości i tradycji regionu (publikacje, promocja, strony internetowe, itp.); rozwój partnerstwa instytucjonalnego w ramach wymiany informacji i doświadczeń; współpraca pomiędzy stowarzyszeniami reprezentującymi kobiety, niepełnosprawnych, mniejszości narodowe; tworzenie punktów/centrów/biur współpracy transgranicznej; działania polegające na poszukiwaniu potencjalnych partnerów.

Mikroprojekty lub działania prowadzone w ich ramach, współfinansowane ze środków EFOR, mogą być dofinansowane z tego funduszu w wysokości do 75% poniesionych kosztów kwalifikowanych. Minimalny limit dofinansowania projektu ze środków EFRR wynosi 5 000 EUR, a maksymalny 50 000 EUR. Pozostałe 25% kosztów kwalifikowanych oraz koszty niekwalifikowane pochodzą ze źródeł krajowych (przede wszystkim lokalnych i regionalnych). środki z EFRR przekazywane są na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Dodatkowo polscy partnerzy uczestniczący w mikroprojektach mogą ubiegać się za pośrednictwem właściwego miejscowo euroregionu o dofinansowanie z budżetu państwa w wysokości do 10% wartości całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu.

Mikroprojekty lub działania prowadzone w ich ramach, współfinansowane ze środków TACIS, mogą być dofinansowane z tego funduszu w wysokości do 95% poniesionych kosztów. Minimalny limit dofinansowania projektu ze środków TACIS CBC wynosi 5 000 EUR, a maksymalny 50 000 EUR.

KALENDARIUM

29 IX 1995 
Wojewodowie: chełmski, lubelski, tarnobrzeski i zamojski oraz Przewodniczący Wołyńskiej Obwodowej Rady, pełniący jednocześnie funkcję Przewodniczącego Wołyńskiej Administracji Państwowej podpisują w Łucku na Ukrainie porozumienie o utworzeniu Związku Transgranicznego Euroregion Bug (ERB).

27 XI 1995 
Posiedzenie sygnatariuszy Euroregionu Bug w Chełmie. Wybór Rady ERB.

27 XI 1995
I Posiedzenie Rady ERB w Chełmie. Wybór Prezydium i Przewodniczącego Rady, Komisji Rewizyjnej, składu Sekretariatu, utworzenie 5 grup roboczych do realizacji zadań statutowych.

13 VI 1996
Przyjęcie ERB w poczet członków Stowarzyszenia Europejskich Regionów Granicznych (SERG) z siedzibą w Gronau (Niemcy).

15 V 1998 
Posiedzenie sygnatariuszy ERB w Brześciu na Białorusi. Przyjęcie w poczet członków ERB obwodu brzeskiego i województwa bialskopodlaskiego. Utworzenie Krajowego Biura Sekretariatu ERB w Brześciu.

17 XI 1998 
Posiedzenie Rady ERB – strony polskiej w Chełmie. Przyjęcie protokołu o funkcjonowaniu ERB po zmianach w podziale administracyjnym kraju.

23 – 24 XI 1998
Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia Europejskich Regionów Granicznych w Nicei. Wybór przedstawiciela Euroregionu Bug do władz stowarzyszenia.

26 IV 1999
Podjęcie uchwały na IX Sesji Sejmiku Województwa Lubelskiego o przystąpieniu samorządu województwa do Związku Transgranicznego Euroregionu Bug.

17 VIII 1999
Podpisanie porozumienia między Wojewodą Lubelskim i Marszałkiem Sejmiku Województwa Lubelskiego w sprawie przekazania uprawnień dotyczących Euroregionu Bug w związku z reformą administracyjną państwa. Uzgodnienie składu Rady Euroregionu i zasad funkcjonowania Biura ERB w Chełmie.

22 IX 1999
Uroczyste podpisanie na Zamku Lubelskim w Lublinie aneksu do porozumienia o utworzeniu Związku Transgranicznego Euroregion Bug przez stronę polską, ukraińską i białoruską. Imprezę towarzyszącą było I Międzynarodowe Forum Gospodarcze.

18 XI 1999
Posiedzenie Rady ERB w Brześciu.

3 IV 2000
Sąd Okręgowy w Lublinie wydaje postanowienie o rejestracji Stowarzyszenia Samorządów Euroregionu Bug (SSERB).

12 V 2000
Posiedzenie Rady ERB w Łucku. Przyjęcie w poczet członków Euroregionu Bug dwóch rejonów – sokalskiego i żółkiewskiego, należących do obwodu lwowskiego.

V 2003
Posiedzenie Rady Euroregionu Bug w Łucku. Przyjcie prezydencji przez stronę polską.

16 VI 2004
Posiedzenie Rady Euroregionu Bug w Białej Podlaskiej. Przyjęcie prezydencji przez stronę białoruską.

16 II 2005
Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia Samorządów Euroregionu BUG nadało tytuł Honorowego Członka Stowarzyszenia trzem obwodom z Ukrainy: Lwowskiemu, Odeskiemu i Ługańskiemu.

12 VIII 2006 
Posiedzenie Rady Związku Transgranicznego Euroregionu Bug w Brześciu.

13 III 2007 
Podpisanie Planu działań dot. aktywizacji współpracy transgranicznej na terenie Związku Transgranicznego Euroregion Bug na 2007 rok.